Trở thành một người giao tiếp giỏi đòi hỏi nhiều kỹ năng, bao gồm cả cách đặt câu hỏi hiệu quả. Kỹ năng đặt câu hỏi là một trong những cách chính để thu thập thông tin chính xác và đầy đủ. Bằng cách đặt những câu hỏi phù hợp tại nơi làm việc, chúng ta có thể tìm hiểu về nhiệm vụ mới, hiểu rõ hơn về quyết định kinh doanh hoặc khám phá các cách để thăng tiến trong sự nghiệp.
Kỹ năng đặt câu hỏi là gì?
Kỹ năng đặt câu hỏi là khả năng tạo ra và sắp xếp các câu hỏi một cách hiệu quả và có ý nghĩa, nhằm mục đích thu thập thông tin, bày tỏ sự quan tâm, hay giải quyết một vấn đề nào đó. Kỹ năng này có thể được sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau, chẳng hạn như trong công việc, học tập hoặc trong cuộc sống hàng ngày. Đặt câu hỏi đúng cách và đúng chủ đề là một kỹ năng quan trọng trong công việc, cuộc sống.
Ý nghĩa của kỹ năng đặt câu hỏi hiệu quả
Thu thập thông tin
Kỹ năng đặt câu hỏi tốt chắc chắn sẽ giúp thu thập thông tin một cách hiệu quả hơn. Một câu hỏi tốt là câu hỏi có mục đích rõ ràng, được đặt đúng lúc và đúng người. Đồng thời được trình bày rõ ràng, dễ hiểu và không mang tính áp đặt. Kỹ năng đặt câu hỏi cũng có thể khám phá sâu vào chủ đề hoặc vấn đề mà người hỏi quan tâm. Bằng cách đặt các câu hỏi phản biện, mỗi người có thể khám phá các quan điểm khác nhau và mở rộng sự hiểu biết của mình.
Khám phá ý kiến
Đặt câu hỏi khéo léo và mang tính cởi mở giúp khám phá ý kiến, quan điểm và suy nghĩ của người khác. Từ đó mở ra các ý tưởng mới, tạo sự đa dạng và thúc đẩy những suy nghĩ sáng tạo.
Hiểu rõ vấn đề
Khi đặt câu hỏi đúng cách, người hỏi có thể thu thập thông tin cần thiết, tạo ra sự tương tác và khám phá các khía cạnh khác nhau của vấn đề. Việc đặt câu hỏi gợi mở, chính xác giúp chúng ta nhận được thông tin chi tiết và cung cấp cho người khác cơ hội để diễn đạt một cách rõ ràng, đầy đủ. Kỹ năng đặt câu hỏi hiệu quả cũng khuyến khích khả năng suy nghĩ sâu sắc, giúp khám phá các góc nhìn mới và mở rộng hiểu biết về vấn đề đang xem xét.
Xây dựng mối quan hệ
Kỹ năng đặt câu hỏi tốt giúp tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực và xây dựng mối quan hệ tốt với người khác. Bằng cách lắng nghe chân thành và đặt câu hỏi phù hợp, chúng ta thể hiện sự quan tâm và tôn trọng đối tác của mình, từ đó tạo dựng được một mối liên kết sâu sắc hơn.
Giải quyết vấn đề
Đặt câu hỏi giúp ta có được cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề và hiểu rõ nguyên nhân gây ra vấn đề, nhờ những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Điều này là cần thiết để có cái nhìn đa chiều và đưa ra quyết định sáng suốt cho vấn đề.
Khi đã hiểu rõ vấn đề và có thông tin cần thiết, chúng ta có thể bắt đầu suy nghĩ về giải pháp. Kỹ năng đặt câu hỏi hiệu quả sẽ giúp đưa ra những câu hỏi phù hợp để phát triển giải pháp tối ưu.
Nguyên tắc khi đặt câu hỏi
Mục đích câu hỏi
Mục đích câu hỏi quyết định cách mỗi người lựa chọn từ ngữ, cách trình bày câu hỏi và cách lắng nghe câu trả lời. Việc xác định mục đích của câu hỏi giúp đặt câu hỏi một cách rõ ràng và nhận được những thông tin cần thiết hoặc câu trả lời phù hợp với mục tiêu của bản thân.
Chẳng hạn:
-
Câu hỏi để thu thập thông tin: "Anh/ chị có thể cho tôi biết thêm về công ty không?"
-
Câu hỏi để giải quyết vấn đề: "Làm thế nào để chúng ta có thể cải thiện hiệu suất của đội ngũ?"
-
Câu hỏi để xây dựng mối quan hệ: "Bạn thích làm gì ngoài giờ làm việc?"
Tùy vào mối quan hệ với đối phương
-
Mối quan hệ giữa người đặt câu hỏi và người trả lời sẽ ảnh hưởng đến cách đặt câu hỏi, từ ngữ và thái độ sử dụng.
-
Với những người có mối quan hệ thân thiết, có thể đặt câu hỏi một cách thoải mái, gần gũi, thậm chí là tế nhị.
-
Với những người có mối quan hệ xã giao, nên đặt câu hỏi một cách lịch sự, tôn trọng.
-
Với những người có mối quan hệ công việc, đặt câu hỏi một cách chuyên nghiệp, tập trung vào mục đích của cuộc nói chuyện.
Một số lưu ý khi đặt câu hỏi tùy vào mối quan hệ với đối phương:
-
Từ ngữ: Sử dụng từ ngữ phù hợp với văn hóa và phong cách giao tiếp của đối phương. Ví dụ: Với người lớn tuổi, cần sử dụng từ ngữ trang trọng, lịch sự. Với người trẻ tuổi thì có thể sử dụng từ ngữ thoải mái, gần gũi.
-
Thái độ: Thể hiện thái độ tôn trọng, lắng nghe và thấu hiểu đối phương.
-
Nội dung: Điều chỉnh nội dung câu hỏi phù hợp với mối quan hệ và mục đích của cuộc nói chuyện.
Từ vựng phù hợp ngữ cảnh
Từ ngữ phù hợp với ngữ cảnh là từ ngữ mà người được hỏi có thể hiểu được và sử dụng trong cuộc sống hàng ngày. Việc sử dụng từ ngữ chuyên môn, thuật ngữ khó hiểu hoặc từ ngữ không phù hợp với đối tượng sẽ khiến người được hỏi khó hiểu câu hỏi và trả lời không chính xác hoặc không đầy đủ thông tin.
Ví dụ, khi hỏi một người không phải là chuyên gia về công nghệ thông tin, chúng ta không nên sử dụng thuật ngữ "máy chủ" mà nên sử dụng từ "máy tính". Khi nói chuyện với một người lớn tuổi, không nên sử dụng từ "gen Z" mà nên sử dụng từ "thế hệ trẻ".
Ngoài ra, việc sử dụng từ ngữ phù hợp với ngữ cảnh cũng giúp cho cuộc trò chuyện trở nên thoải mái và tự nhiên hơn. Nếu sử dụng từ ngữ quá trang trọng hoặc quá thân mật trong một tình huống không phù hợp, điều này có thể khiến người được hỏi cảm thấy khó chịu hoặc không thoải mái.
Dưới đây là một số mẹo để sử dụng từ ngữ phù hợp với ngữ cảnh khi đặt câu hỏi:
-
Xác định đối tượng được hỏi là ai và họ có hiểu biết gì về chủ đề của câu hỏi.
-
Lựa chọn từ ngữ phù hợp với trình độ hiểu biết của đối tượng.
-
Thử sử dụng từ ngữ khác nhau để xem người được hỏi có hiểu không.
-
Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu.
Lắng nghe nhiều hơn nói
Nguyên tắc này dựa trên ý tưởng rằng, để có thể đặt ra những câu hỏi hiệu quả, người đặt câu hỏi cần phải hiểu rõ thông tin mà người được hỏi đang cung cấp. Điều này chỉ có thể đạt được khi người đặt câu hỏi lắng nghe một cách tích cực và cởi mở. Khi lắng nghe nhiều hơn nói, người đặt câu hỏi sẽ có thể:
-
Tìm hiểu thông tin và quan điểm của người được hỏi một cách đầy đủ và chính xác.
-
Nhận ra những thông tin quan trọng và cần được hỏi thêm.
-
Xây dựng mối quan hệ tốt với người được hỏi.
-
Tạo ra một cuộc trò chuyện mang tính hai chiều, không chỉ là một cuộc độc thoại.
Ngược lại, nếu người đặt câu hỏi nói nhiều hơn nghe, họ sẽ không thể hiểu rõ thông tin mà người được hỏi đang cung cấp. Điều này sẽ dẫn đến những câu hỏi không phù hợp, không hiệu quả, hoặc thậm chí là gây khó chịu cho người được hỏi.
Cách rèn luyện kỹ năng đặt câu hỏi hiệu quả trong giao tiếp
Lắng nghe tích cực
Khi người khác đang nói, hãy tập trung và lắng nghe một cách chân thành. Đừng gián đoạn hoặc ngắt lời người khác, hãy để họ hoàn thành suy nghĩ của mình trước khi đặt câu hỏi.
Lắng nghe tích cực sẽ giúp người hỏi đặt ra những câu hỏi hiệu quả vì hiểu rõ hơn về những gì người khác đang nói. Khi hiểu rõ hơn, chúng ta sẽ có thể đặt ra những câu hỏi cụ thể và phù hợp. Từ đó có thể thu thập được nhiều thông tin và hiểu rõ hơn về vấn đề đang được thảo luận
Sử dụng các loại câu hỏi khác nhau
Có nhiều loại câu hỏi khác nhau, mỗi loại câu hỏi có một mục đích và phù hợp với mỗi người cảnh, mỗi người khác nhau. Người đặt câu nói nên dựa theo từng tình huống cụ thể để sử dụng các loại câu hỏi khác nhau, nhằm thu thập được nhiều thông tin hơn.
Hãy cụ thể và rõ ràng
Câu hỏi cụ thể và rõ ràng người hỏi bạn hiểu rõ hơn vấn đề muốn thảo luận hoặc giải quyết. Khi câu hỏi cung cấp thông tin đầy đủ và rõ ràng, đối phương sẽ dễ dàng nắm được ý định và đưa ra câu trả lời chính xác hơn. Giúp tiết kiệm thời gian và năng lượng của cả hai bên trong quá trình trao đổi thông tin.
Một câu hỏi cụ thể, rõ ràng cũng giúp tránh những hiểu lầm không cần thiết, đồng thời tăng cường sự tương tác giữa hai bên. Tạo ra một môi trường giao tiếp tích cực và tương tác sâu hơn.
Hãy cởi mở và không phán xét
Khi đặt câu hỏi cởi mở, chúng ta thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đến quan điểm của người khác, ngay cả khi không đồng ý với họ. Điều này sẽ giúp người đối diện cảm thấy thoải mái và sẵn sàng chia sẻ nhiều thông tin hơn.
Hãy kiên nhẫn
Khi đặt câu hỏi, đôi khi đối phương cần thời gian để suy nghĩ, hoặc họ có thể không biết câu trả lời ngay lập tức. Sự kiên nhẫn giúp người đặt câu hỏi chờ đợi câu trả lời, và tránh bỏ lỡ những thông tin quan trọng. Kiên nhẫn cũng giúp người đặt câu hỏi tránh vội vàng kết luận hoặc đưa ra phán xét. Giúp người hỏi hiểu rõ hơn vấn đề và có thể đưa ra những nhận định, quyết định đúng đắn.
Hãy tiếp tục hỏi
Đôi khi, thông tin ban đầu có thể không đủ để hiểu một vấn đề, tình huống một cách đầy đủ. Khi đó, hãy tiếp tục hỏi, điều này nhằm giúp thu thập thêm thông tin và làm rõ những khía cạnh không rõ ràng.
Trong kỹ năng đặt câu hỏi, cần lưu ý rằng, việc tiếp tục hỏi không nên trở thành sự xâm phạm hoặc quấy rầy người khác. Hãy luôn tôn trọng đối phương và biết khi nào nên dừng lại nếu họ không muốn tiếp tục trả lời hoặc chia sẻ thêm thông tin.